Boekhandel Maas en Waal

Kunt u zich nog herinneren hoe u leerde lezen? Misschien begon het al vroeg met het herkennen van ‘mijn eigen letter’. Daarna, in de eerste klas of groep, leerde je woordjes die bij een plaatje hoorden. Denk maar aan de klassieker ‘aap-noot-mies’ of recenter ‘boom-roos-vuur’. Dat is het ogenblik waarop kinderen ‘tekens gaan verbinden / met dingen die ze hebben, pap en kip / of kennen, man en lam…’, schrijft de dichter Ed Leeflang.

En wat gebeurt er in Het kleine Rijksmuseum? Daar vindt hetzelfde plaats met dien verstande dat de ‘plaatjes’ afkomstig zijn uit de collectie van het museum. ‘Klein’ slaat op het formaat van het boekje,

16 x 16 cm (maar wel met ruim 250 pagina’s!), het heeft ook te maken met de lezers/kijkers tot wie het boekje zich richt: jonge kinderen, en het zegt iets over de afbeeldingen die erin zijn opgenomen. Het zijn geen volledige reproducties maar details uit de schilderijen. Je vindt dus geen afbeelding van de complete ‘Nachtwacht’ maar van een paar laarzen die door een van de mannen op het schilderij gedragen worden. En daar gaat het ook om. Want naast de afbeelding van de laarzen op de rechterpagina, staat links in kloeke letters het woord ‘laarzen’. Soms is er op de afbeelding wat meer omgeving te zien maar het gaat altijd om dat ene voorwerp, dat ene woord. Daarom heeft de samensteller van het boek, Dik Zweekhorst, gekozen voor ‘veel plaatjes… die goed te herkennen zijn, van dingen uit de directe belevingswereld van kinderen’. Een frappante overeenkomst met de hierboven geciteerde dichtregels. Dat levert woord-beeldcombinaties op die telkens ontleend zijn aan het werk van een bekende of minder bekende kunstenaar, bijvoorbeeld: melk – Vermeer, pop – Regters, kous – Jan Steen, baard – Van Gogh, brief – Van der Kooi, benen – Israëls. Ook enkele minder voor de hand liggende woorden als kimono, asperges en skelet zijn opgenomen; zo blijft het spannend.

Het kleine Rijksmuseum is een uiterst veelzijdig boekje. Het bevat een rijkdom aan intrigerende afbeeldingen, het brengt kinderen – en volwassenen die meekijken – in contact met ons kunstbezit, het stimuleert het aandachtig kijken – de eerste afbeelding is er een van ‘ogen’, – en het kan het leesonderwijs ondersteunen. O ja, let vooral eens op de raadselachtige afbeelding bij het zo gewone woordje ‘berg’.